కాఫీ రాగం

                                                    

సూర్యోదయానికి భూపాల రాగానికి ఏదో  సంబంధం ఉన్నట్టే కాఫీకి సూర్యోదయానికి కూడా  ఏదో  సంబంధం ఉందనిపిస్తుంది. సూర్యోదయం లేనిదే పగలు ప్రారంభం కానట్టే, కాఫీ లేనిదే దిన చర్య సక్రమంగా  మొదలయినట్టనిపించదు.     ఉదయం దంతధావనం కాగానే, కాఫీ న్యూస్ పేపరు ఒకేసారి చేతిలో పడితే ఆ ఆనందమే వేరు.    కాఫీ తాగుతూ న్యూస్ పేపర్ చదివితే మనసు తటస్థంగా ఒకింత ఉత్సాహంగా ఉండి మంచి చెడు వార్తలు రెండింటినీ నిర్వికార చిత్తులై  చదవగలుగుతాం.

టీ కన్నా కాఫీ ప్రియం. ఖరీదులోనే కాదు.  ఇష్టానికి కూడా. మా అత్తగారు కూడా కాఫీ ప్రియులే.  చిన్నప్పుడు ఉదయాన్నే అమ్మ కాఫీ ఇస్తే ఇప్పుడు అత్తగారు అందిస్తున్నారు.  నా పెళ్ళైన కొత్తలో నాకు తెలిసిన విషయమేంటంటే మా ఇంట్లో అందరూ, మా ఆయన, ఆడపడుచులు, మరిదితో సహా అందరు బూస్టు బేబిలని.  నాకు మాత్రం  కాఫీ అలవాటనీ ఇష్టమనీ తెలిసి మా అత్తగారు సరదా పడ్డారు కాఫీ తాగడానికి తోడు దొరికినందుకు.     కాఫీ కలుపుకుని ఆవిడ టీవీ ఆన్ చేస్తారు. ఉదయాన్నే ప్రసారమయ్యే చాగంటి వారి ప్రవచానాలు కాని లేదంటే గరిమెళ్ళ వారి సూక్తులు కాని వింటూ ఒక పక్క పేపరు చదువుతూ ఉంటే అదొక అలౌకికానందం.  ఆ రోజుకి శుభారంభం.  

కాఫీ అనగానే నాకు బాగా గుర్తుకు వచ్చేది ఆర్. కె. నారాయణ్ గారు.  ఆయన అమెరికా వెళ్లినప్పటి కాఫీ అనుభావాల మీద వ్రాసిన వ్యాసం 'Over a cup of Coffee '  మాకు ఇంటర్మీడియట్లో పాఠ్యాశంగా ఉండేది.  అక్కడ పొద్దున్నే హోటల్ కి వెళ్లి కాఫీ కావాలని అని అడిగితే వాళ్ళు 'నలుపా  తెలుపా' (బ్లాక్ ఆర్ వైట్) అని ప్రశ్నించే సరికి  ఆయనకీ చిర్రెత్తుకొస్తుంది.  కాఫీ కాఫీరంగులోనే ఉంటున్ది.  నలుపు తెలుపుల్లో ఉండదు అని వాళ్ళతో వాదనకు దిగుతారాయన.  అంతే కదండీ. కాఫీ పొడి రంగు చీరా కాఫీ రంగు చీర అని మనం చెప్పుకోమూ.  ఆ రంగుల చీరల్ని మరొక రంగులో చెప్పలేము.  ఆ తరువాత వాళ్ళు ఇచ్చిన ఇన్స్టంట్ కాఫీ ఆయనకి నచ్చక ఇండియాలో వాళ్ళమ్మ కలిపే ఫిల్టర్ కాఫీ గుర్తుకొచ్చి తెగ ఫీలయిపోతాడు.  ఆ ఫిల్టర్ కాఫీకి కూడా డికాక్షన్ తియ్యడానికి నీటి ఉష్ణోగ్రత ఎంత ఉండాలి ఎన్ని చెంచాల కాఫీ గుండకి ఎన్ని నీళ్ళు పొయ్యాలి లాంటి రూల్సన్నీ చెప్పుకొస్తాడు.  కాఫీ ఇష్టపడేవాళ్ళు దాని నాణ్యత విషయంలో ఎంతమాత్రం రాజీ పడరు.  నిజమే కాఫీ బాగుంటేనే తాగగలం.  మా చెల్లి కాఫీ పెట్టిన ప్రతిసారీ ఫ్రెష్ మిల్కే వాడుతుంది.  ఒకసారి మరిగించినపాలు కాఫీకి బాగుండవని.  

కాఫీల్లో ఫిల్టర్ కాఫీ వేరయా.  చాలా పధ్ధతిగా డికాక్షన్  తియ్యాలి. ఒక పెద్ద కప్పు కాఫీకి ఒకటిన్నర స్పూను కాఫీ పొడిబాగుంటుంది.   అలా తీసిన డికాక్షన్తో చేసిన కాఫీ ఫస్ట్ డిగ్రీ కాఫీ.   కొంచెం ఎక్కువ డికాషన్ తీసినప్పుడు పూర్తిగా డికాక్షన్ దిగాలేదేమో అని మరి కొంచెం నీళ్ళు పోసి తీసిన డికాక్షన్తో చేసిన కాఫీ సెకండ్ డిగ్రీ  కాఫీ. ఫరవా లేదు తప్పనిసరి పరిస్థితుల్లో తాగొచ్చు.  కక్కుర్తి పడి మరిన్ని నీళ్ళు పోసి డికాక్షన్ తీసి చేసేది థర్డ్ డిగ్రీ కాఫీ.  తాగాలంటే పనిష్మెంటే.  

                                                  

మీకొక విషయం చెప్తా.   మా ఫ్రెండ్ శారద ఒకసారి వాళ్ళ దొడ్డమ్మ నర్సీపట్నం నుంచి సిటీలో ఉన్న కొడుకు దగ్గరకి వస్తే చూడ్డానికి తను వెళ్తూ నన్ను.  కూడా తీసుకు వెళ్ళింది.  అక్కడ ఆవిడా వాళ్ళ కోడలు వనజ ఉన్నారు.  వాళ్ళబ్బాయి ఇంకా ఇంటికి రాలేదు. తనని చూడడానికి వచ్చిన శారదని భుజం చుట్టూ చెయ్యి వేసి తన గదిలోకి తీసుకు వెళ్ళింది ఆవిడ.  అక్కడ కూర్చుని మేం మాట్లాడుతుంటే వాళ్ళ కోడలు వచ్చి 'కాఫీ తెస్తానత్తయ్యా ' అంది.  ఆఫీసునుండి తిన్నగా ఇక్కడికే వచ్చామేమో తలనొప్పితో ఉన్న నాకు కాఫీ అనగానే ప్రాణం లేచొచ్చింది.  దొడ్డమ్మ గారు మాత్రం 'కాఫీ వద్దులే, నిమ్మకాయ నీళ్ళు కలుపు. లేకపొతే ఫ్రిడ్జ్ లో స్ప్రైట్  ఉందిగా అదివ్వు' అన్నారు.  ఆ అమ్మాయి వెళ్లి రెండు గాజు గ్లాసుల్లో స్ప్రైట్ తీసుకు వచ్చి ఇచ్చి వెళ్ళింది.  అదే తాగుతూ 'ఎంటి దొడ్డమ్మా ఈ టైమ్ లో ఈ డ్రింక్ ఏంటి, వేడిగా కాఫీ ఐతే బాగుండేది కదా, ఏం మీ కోడలు అలిసి పోతుందా ఏంటి, అలిగినట్టుగా అంది శారద.  'నా ముఖం అది అలిసి పోతుందని కాదు.  ఆ కాఫీ మీరు తాగలేరు.   ఉదయాన్నే నా కాఫీ నేను కలుపుకుంటేనే  కాని నాకు నచ్చదు, నీకు తెలుసు కదా. ఈ వనజ ఏం చేస్తోందో తెలుసా శారదా,  ఉదయం చక్కగా డికాక్షన్ తీసి వాళ్ళిద్దరూ కలుపుకుని నేను వచ్చేలోపు ఫిల్టర్ లో మరిన్ని నీళ్ళు పోసేస్తోంది'  'అరె ఎందుకలా' అడిగింది శారద.  'నేను పెద్ద గ్లాసు నిండా కాఫీ తాగుతాను కదా అందుకని'.  ఏడుపు ఒక్కటే తక్కువన్నట్టు ఆవిడ ముఖం చిన్న బుచ్చుకోవడం చూసి శారదకి కోపం వచ్చింది. 'అదేంటి శ్రీనుకి చెప్పు' అంది.  'వద్దులే పితూరీలు చెప్పడానికి వచ్చాననుకుంటారు.  నాలుగు రోజులు ఉండి పోయేదానికి ఎందుకు అనవసరమైన గొడవలు. అక్కడికీ ఒకసారి డికాక్షన్ లో నీళ్ళు ఎక్కువ అయినట్టున్నాయి అన్నా.  బాగానే ఉంది కదమ్మా అన్నాడు వాడు.  ఔను వాడి కాఫీ బాగానే ఉంది కదా.  ఇదేమో మాట్లాడదు' ఆవిడలా అందే కాని మరొక నాలుగు రోజులు ఆ పల్చని  ఎలా తాగాలా అన్న బెంగ ఉన్నట్టుంది  ఆవిడకి. 

మేము బయలుదేరుతుంటే వనజ బొట్టు పెడతానంటూ భరిణ తేవడానికి వంటింట్లోకి వెళ్ళింది.  శారద వెనకాలే వెళ్లి వంటింటిని పరిశీలిస్తున్నట్టు నటిస్తూ గట్టు మీది ఫిల్టర్ ని చూసి 'ఓ మీరు ఫిల్టర్ కాఫీయే తాగుతున్నారా.  మా దొడ్డకి కాఫీ అంటే ప్రాణం.  పొద్దున్నే చిక్కని పాలు మరింత చిక్కని డికాక్షన్ వేసి చేసిన కాఫీ అంటే పడి చచ్చి పోతుంది. గ్లాసు నిండా పోసుకుని తాగుతుంది.  పల్చని కాఫీ అంటే తీసుకెళ్ళి పెంటమీద పోసేస్తుంది'.  కసిగా అంది శారద.  ఎక్కడో తగిలిందేమో ఆ అమ్మాయి ఎటో చుస్తూ నిలుచుంది.  మేం  వచ్చేసాము.  మరునాడు లంచ్ టైమ్ లో శారద చెప్పింది.  ఉదయం ఏడు గంటలకల్లా వాళ్ళ దొడ్డ ఫోన్ చేసిందట.  ఆ రోజు కాఫీ చాలా బాగుందిట.                              

కాఫీ తాగడానికి కుడా ఒక పధ్ధతి పాటించాలి.  పూర్వం స్థోమత ఉన్నవాళ్ళు వెండి గ్లాసులు వాడేవారు.  కాని అవి గ్లాసు వేడెక్కి పోయి కాఫీ వేడి నిలవడం లేదని ఇత్తడి గ్లాసులు వాడడం మొదలు పెట్టారు.  

                


తర్వాత స్టీలు వాడకం పెరిగి శుభ్రం చేసుకోవడం సులువని వాటిని వాడడం మొదలయ్యింది.   కప్పుతో  గ్లాసు తమిళుల పధ్ధతి.  కప్ & and  సాసర్ ఇంగ్లీషు వాళ్ళ పధ్ధతి.    ఇంట్లో సరి అయిన జాగా లేక porcelain wear కొనలెదు.  ఎవరైనా స్నేహితులు వచ్చినప్పుడు వాడడానికి ఒక డజను కప్పులు తప్ప. మా ఇంట్లో ఇప్పటికీ స్టీలు గ్లాసులే.  కానీ, కాఫీకి చిన్న సైజు మగ్గులు కాని లేదా చిన్న మూతి ఉన్న కప్పులు కాని బాగుంటాయి.  కాఫీ వేడిగా ఉండగానే పట్టుకు తాగొచ్చు. పెద్ద మూతి కప్పులో కాఫీ పోస్తే త్వరగా చల్లారి పోతుందని అనుభవంలో తెలిసిన విషయం. పెద్దింట్లోకి మారాక మంచి క్రోకరీ సామాన్లు కొనాలన్నది ఒక కోరిక  
                  


కాఫీ మన దేశంలో శతాబ్దాలకు ముందునుండీ ఉందనుకుంటాను. మహానుభావులు ఎవరు తీసుకొచ్చేరో కాని ధన్యవాదాలు.  పంచదార ఇప్పటి తీరులో లేనప్పుడు కాఫీలో బెల్లం వాడేవారు.  గోదావరి జిల్లాల్లో చాలామంది ఈమధ్యదాకా బెల్లమే  వాడుతున్నారని విన్నట్టు గుర్తు.  ఇంటి ముంది వరండాలో ఉట్టిమీద గోనె పట్టాలో కట్టి బెల్లం దిమ్మ ఉంటుంది.  సాయంకాలం వాళ్ళింటికి వెళ్ళామనుకోండి, ఇంట్లోని ఆడపిల్లలో మగపిల్లలో చిన్న సుత్తి తీసుకొచ్చి బెల్లం దిమ్మలోంచి చిన్న ముక్క కొట్టి పట్టుకెళ్ళారంటె మనకి త్వరలో కాఫీ వస్తుందని అర్ధం.  బహుశా ఇప్పుడు పంచదారే వాదుతున్నారేమో లెండి.

నా చిన్నప్పటి సంఘటన ఒకటి గుర్తుకు వస్తోంది.  ఒక పల్లెటూరిలో బాగా దగ్గరి బంధువుల పెళ్ళికి మగ పెళ్ళివారి తరుఫున  వెళ్ళాము.  అక్కడ బెల్లం కాఫీలు అందించి , బెల్లం బూర్లు వడ్డించారని మగ పెళ్ళివారు ఆడపెళ్ళి వారిమీద మండిపడ్డారు.  పెద్ద గొడవైపోయింది.  నాకు కూడా బెల్లం బూర్లు మహా నచ్చాయి కాని బెల్లం కాఫీ మాత్రం నచ్చలేదు సుమండీ.

ఇక పెళ్ళిళ్ళలో కాఫీల సంగతి చెప్పేదేముంది.  మగ పెళ్ళివారికి మర్యాదలు మొదలయ్యేదే కాఫీలతో.  ఇక అర్ధ రాత్రి లేదా బ్రాహ్మి ముహూర్తమ్ లో లగ్నమైతే ఇంక చెప్పక్కరలేదు.  నిద్ర ముఖాలతో ఎవరిమట్టుకు వాళ్ళు కూర్చుని వేదికపైకి చూసే ఆహూతులకి వేడి వేడిగా కాఫీలు అందిస్తే చాలు  అందరి ముఖాలు వికసించి ఒకొర్నకరు పలకరించుకొని, జోకులు వేసుకొని హుషారొచ్చి పెళ్లి సందడి మొదలవుతుంది.
   

ప్రొద్దున్న ఒకసారి కాఫీ తాగితే రెండోసారి తప్పని సరిగా తాగాలనిపిస్తుంది.  ఆ రెండో కాఫీ ఇడ్లీ ఉప్మా లాంటి టిఫిను తిన్నాకైతే మరీ బాగుంటుందన్నది జగమెరిగిన సత్యం.  ఇంట్లో చాలాకాలం తర్వాత  చుట్టాలు పదిమంది కలిసినప్పుడు భోజనాలు అయ్యాక  హల్లోకి చేరి ఎప్పటెప్పటివో కబుర్లు మొదలు పెడతారు.  అలా గంటా గంటన్నర తర్వాత నోరు మెదడు అలసిపోయి అటు ఇటూ దిక్కులు చూడ్డం  మొదలు పెడతారు.  అలాంటప్పుడు ఎవరైనా ఓ పది కప్పులు కాఫీతో పాటు మంచి బిస్కట్లు కూడా ట్రేలో పట్టుకువస్తే ఆహా అనుకుని అ వేడి వేడి కాఫీ చప్పరిస్తూ రెట్టించిన ఉత్సాహంతో మళ్ళీ కబుర్లలో పడతారు.  కాఫీ మహిమ అలాంటిది మరి.

కాఫీ గురించి మాట్లాడితే మా అమ్మ చేసే కాఫీ గురించి తప్పక చెప్పుకోవలసిందే.  నాణ్యమైన గిరిజన కాఫీ గింజలు కొని ఇంట్లోనే వేయించి మర పట్టించి వాడేది.  అలా వేయించిన రోజు వీధి వీదంతా కమ్మటి కాఫీ వాసనే.  ఇరుగు పొరుగు అందరూ  అడగడమే.  నా చిన్నప్పుడు మా అమ్మ కాఫీ కుంపటి మీద కాచేది.  ముందు నీళ్ళు పెట్టి డికాక్షన్ తీసి పాల గిన్ని పెట్టేది.  ముందుగా అమ్మా నాన్నగారూ రోజూ చెప్పుకునే కబుర్లే మళ్లీ చెప్పుకుని కాఫీలు ముగించాక మమ్మల్ని లేపేది.  మా అందరి కాఫీలూ  అయ్యేసరికి పాలు కూడా  చిక్కటి మీగడ కట్టి చక్కగా మరిగెవి.  అప్పుడు పాలు దించి కుంపట్లో నీళ్ళు జల్లి చల్లార్చి పక్కన పెట్టి స్నానానికి వెళ్ళేది.  ఆ తరువాత మిగిలిన పనులు.  చలికాలంలో అయితే ఆ కుంపటి పక్కనే కూర్చుని ఆ వెచ్చదనం ఆస్వాదిస్తూ కాఫీ ముగించేవాళ్ళం.

                    

     

 ఇలా కాఫీ గింజల గురించి మాట్లాడుతుంటే, మేము చిన్నప్పుడు చూసిన కాఫీ తొటలు గుర్తుకు వస్తున్నాయి.  మా నాన్నగారు చింతపల్లి, పాడేరుల్లో  పనిచేసినప్పుడు ఆ తోటల్ని చూడ్డానికి వెళ్ళడం మహా సరదాగా ఉండేది. కొండ వాలు ప్రాంతంలో ఓక్ చెట్ల నీడలో వేసేవారు వాటిని.  నిరంతరం నీడ, నిలువ ఉండకుండా పారే నీరు ఉండాలి వాటికి.  అంతేకాదు, సంవత్సరం పొడుగునా చాలా తక్కువ ఉష్ణోగ్రత ఉండాలి వాటికి.  కాఫీ బోర్డు ఆఫీసరుగారు అవన్నీ వివరిస్తుంటే చిన్నప్పుడు చదువుకున్న పాఠాలు కళ్ళముందు కనవడి ఎక్జైటింగా ఉండేది.   ఇదిగో ఇదే కాఫీ తోట.  ఆ తోటల్లోని కాఫీ గింజలు. 
         

   
కాఫీ టైంకి నోట్లో పడకపోతే తలనొప్పితో చచ్చిపోతున్నాం అనేవాళ్ళు ఉన్నారు. ఉదయాన్నే కప్పు కాఫీ పడకపోతే కడుపు కదలని వాళ్ళు కూడా ఉంటారు.  మంచి కాఫీ మంచి ఆలోచనకి దారి తీస్తుంది.  కాఫీలో cafaine అనే విషపదార్ధం ఉందంటారు కానీ, రోజుకి రెండు మూడు కప్పులు తాగితే మెదడు చురుగ్గా పనిచేస్తుందని కాఫీ ప్రియుల తరుఫున మాట్లాడే శాస్త్రవేత్తలు కూడా ఉన్నారండోయ్.  అతి సర్వత్ర వర్జయేత్ అన్న మాట కూడా మనం మరచిపో  కూడదుకదా.